Czym jest Rejestr Należności Publicznoprawnych

13 czerwca 2018 r. weszły w życie rozporządzenia Ministra Finansów dotyczące Rejestru Należności Publicznoprawnych (RNP). W RNP można sprawdzić dane m.in. osób fizycznych i prawnych, które zalegają z zapłatą należności pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej. RNP jest to ewidencja dłużników, obejmująca informacje o należnościach publicznoprawnych, tj. należnościach pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej, których wierzycielami są naczelnicy urzędów skarbowych albo jednostki samorządu terytorialnego.

Cel funkcjonowania Rejestru Należności Publicznoprawnych

RNP służy nie tylko ważnemu interesowi publicznemu, jakim jest wzmocnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego i zmniejszenie zakresu zaległości wobec Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, ale i interesom prywatnym.

Głównym celem funkcjonowania RNP jest poszerzenie dostępności danych dot. dłużników o informacje, które mają kluczowe znaczenie dla oceny wiarygodności płatniczej i stanu wypłacalności kontrahenta, tj. o dane dotyczące zaległości o charakterze publicznoprawnym, takich jak zobowiązania podatkowe, kary administracyjne, należności celne czy grzywny.

Uzyskanie wiarygodnej informacji o zaległościach publicznoprawnych wspiera prawidłowe funkcjonowanie systemu gospodarczego. RNP umożliwia ocenę zdolności płatniczej przyszłego kontrahenta, a tym samym ułatwia zasięgnięcie informacji na temat jego zdolności do uiszczania przyszłych zobowiązań finansowych. Tym samym, bezpieczeństwo świadczenia usług i sprzedaży towarów, dodatkowo stymuluje wzrost gospodarczy. Dostęp do RNP wspiera przedsiębiorców w unikaniu kontraktowania z nierzetelnymi partnerami gospodarczymi, a ponadto – przyczynia się do przeciwdziałania wyłudzeniom i oszustwom.

Ponadto, możliwość pozyskiwania informacji o zobowiązanych stanowi jeden z instrumentów motywujących dłużników do dobrowolnego wykonania obowiązku zapłaty zaległości ujawnionych w RNP.

Kto wprowadza dane do RNP

Dane do RNP wprowadza wierzyciel, tj. naczelnik urzędu skarbowego lub jednostka samorządu terytorialnego.

Kogo dotyczą dane w RNP

Dane w RNP dotyczą zobowiązanego będącego:
• osobą fizyczną,
• osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą,
• osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną,
• nierezydenta w rozumieniu przepisów Prawa dewizowego będącego osobą fizyczną oraz prowadzącego działalność gospodarczą,
• nierezydenta będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną.

Czego dotyczą dane w RNP

Podstawą wszczęcia procedury ujawniania informacji o należnościach publicznoprawnych określonego dłużnika w RNP jest istnienie w obrocie prawnym podstawy do wystawienia tytułu wykonawczego. Należność pieniężna może wynikać:
1) z dokumentu takiego jak m.in. deklaracja, zeznanie, zgłoszenie, czy informacja,
2) z decyzji, postanowienia lub innego orzeczenia, które jest ostateczne;
3) z prawomocnego wyroku, postanowienia lub mandatu karnego wydanego na podstawie przepisów ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy lub ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny;
4) z mandatu karnego wydanego w postępowaniu w sprawach o wykroczenia;
5) bezpośrednio z przepisu prawa.

Kiedy dane w RNP zostają ujawnione

W RNP zostaną ujawnione dane, gdy łączna kwota należności pieniężnych wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia ich w terminie wyniesie co najmniej 5.000 zł.

Kto może przeglądać dane w RNP

Podmiotami uprawnionymi do przeglądania danych z Rejestru są:
• zobowiązany (dłużnik),
• wierzyciel (naczelnik urzędu skarbowego, jednostka samorządu terytorialnego),
• podmiot zainteresowany,
• podmiot uprawniony.

W jaki sposób dłużnik / podmiot zainteresowany sprawdza dane w RNP

Dostęp do Rejestru Należności Publicznoprawnych możliwy jest po zalogowaniu na konto podatnika w e-Urzędzie Skarbowym (adres: https://www.podatki.gov.pl/e-urzad-skarbowy/).

W celu dostępu do danych w RNP zobowiązany (dłużnik) lub podmiot zainteresowany loguje się do swojego konta w e-Urzędzie Skarbowym. Następnie w zakładce „Nasze serwisy" należy wybrać link: RNP, który przekierowuje do rejestru.

Obowiązek zawiadomienia dłużnika

Zobowiązany musi zostać poinformowany o zagrożeniu ujawnieniem  w tym rejestrze, za pomocą zawiadomienia. Zawiadomienie takie może być doręczane wraz z upomnieniem. Ujawnienie dłużnika w RNP może nastąpić po upływie 30 dni od dnia doręczenia mu zawiadomienia o zagrożeniu wpisem.

Wykreślenie danych z RNP

Wierzyciel wykreśla z rejestru dane, o których mowa w art. 18b § 2, niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia powzięcia przez niego wiadomości o okoliczności uzasadniającej wykreślenie tych danych.

Zgodnie z  art. 18h ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym  w administracji, wykreślenie wpisu z RNP następuje w przypadku, gdy:
• obowiązek zapłaty należności pieniężnej wygaśnie, np. w wyniku zapłaty, przedawnienia;
• doszło do wpisu przez podmiot, który nie jest wierzycielem uprawnionym do jego dokonania (taką kompetencję posiadają naczelnicy urzędów skarbowych oraz jednostki samorządu terytorialnego);
• wierzytelność nie podlega egzekucji administracyjnej (art. 18b § 1);
• nie doszło do doręczenia zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem w rejestrze (art. 18c § 1);
• do wpisu do rejestru doszło z naruszeniem trzydziestodniowego terminu, o którym mowa w art. 18c § 3;
• utraci wykonalność wyrok, postanowienie albo mandat, z którego wynika należność pieniężna ujawniona w rejestrze;
• zostanie ustalony następca prawny zobowiązanego, w przypadku, o którym mowa w art. 18f § 1 pkt 10 – w przypadku powiązania należności z decyzją o odpowiedzialności podatkowej spadkobiercy;
• sprzeciw, o którym mowa w art. 18i (sprzeciw zobowiązanego w sprawie zagrożenia ujawnieniem w rejestrze lub w sprawie wprowadzenia danych, o których mowa w art. 18b § 2, do systemu teleinformatycznego, w którym jest prowadzony rejestr), zostanie uwzględniony w całości.