1 maja 2024 roku to nie tylko okrągły Jubileusz, w którym Polska przystąpiła do wspólnoty państw Unii Europejskiej, ale również początek systemu INTRASTAT w naszym kraju.

INTRASTAT jest to system statystyki obrotów towarowych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej. System ten funkcjonuje w UE od 1993 roku i jest narzędziem do przekazywania przez przedsiębiorców w kraju członkowskim informacji o dokonanych przywozach albo wywozach towarów do innych krajów należących do Wspólnoty. Od 1 maja 2004 roku obowiązek sporządzania zgłoszeń INTRASTAT objął również podmioty, które prowadzą handel pomiędzy Polską a pozostałymi krajami członkowskimi. Jest to konsekwencja funkcjonowania unii celnej pomiędzy wszystkimi krajami należącymi do Wspólnoty. Do tej pory import i eksport towarów do/z Polski deklarowany był w zgłoszeniach celnych. Po dołączeniu Polski do UE, przedsiębiorcy handlujący towarami ze swoimi kontrahentami w ramach krajów członkowskich, deklarują ten obrót towarowy w zgłoszeniach INTRASTAT.

Gromadzone dane statystyczne charakteryzują funkcjonowanie rynku wewnętrznego UE. Dają pełne, aktualne i wiarygodne informacje na temat przepływów towarowych, które przekazywane są do EUROSTAT. Statystyka gospodarcza jest także potrzebna do sporządzania rachunków narodowych i regionalnych. Również przedsiębiorcy mogą wykorzystywać te dane, w celu obserwowania swoich rynków i ich wymiaru międzynarodowego.

W latach 2004-2011 zgłoszenia INTRASTAT obsługiwane były przez ówczesne izby celne. Podmiot, który przekroczył podstawowy próg statystyczny i wszedł w obowiązek sprawozdawczy, składał zgłoszenia INTRASTAT do odpowiedniej izby celnej, zgodnie ze swoją właściwością miejscową. W komórce ds. INTRASTAT, którą powołano 1 maja 2004 roku w ówczesnej Izbie Celnej w Szczecinie, zatrudnionych zostało 16 osób.

Od 1 maja 2004 roku system INTRASTAT w Polsce przeszedł długą drogę:

• od deklaracji papierowych składanych przez podmioty zobowiązane i wprowadzaniu danych do systemu przez pracowników ówczesnych komórek ds. INTRASTAT, po pełną elektronizację procesu w 2016 roku i składanie zgłoszeń cyfrowych przez przedsiębiorców, aktualnie za pośrednictwem Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych;   
• od obsługi procesu gromadzenia, kontroli i weryfikacji danych statystycznych w rozproszonych 16 ośrodkach ówczesnych izb celnych do centralizacji zadania i powstania 1 lutego 2011 roku centralnej komórki ds. INTRASTAT – aktualnie Wydziału Centralnego INTRASTAT w Izbie Administracji Skarbowej w Szczecinie;
• od modułu w Systemie Wspomagania Obsługi Zgłoszeń Celnych CELINA do podsystemu AIS/INTRASTAT, systemowi dedykowanemu do obsługi przyjmowania elektronicznych zgłoszeń INTRASTAT, ich kontroli i weryfikacji;
• od regionalnej komórki, która zatrudniała kilkanaście osób do obsługi zgłoszeń INTRASTAT składanych przez podmioty z Województwa Zachodniopomorskiego, do 56-osobowej komórki centralnej, której pracownicy obsługują respondentów z całej Polski.

I jak to zwykle z historią, która kołem się toczy… pierwsze zgłoszenie INTRASTAT do scentralizowanej komórki statystycznej miał zaszczyt wprowadzić ówczesny Dyrektor Izby Celnej w Szczecinie – Pani Lidia Mołodecka, która obecnie zarządza Pionem Celno-Granicznym w Izbie Administracji Skarbowej w Szczecinie, w strukturach którego jest Wydział Centralny INTRASTAT.